Chợ Ông Tạ – Ký Ức Buồn Vui Ở Khu Vực Ngã Ba Ông Tạ
Ngã ba Ông Tạ là một địa danh được hình thành từ những năm 40 của thế kỷ trước và được lưu truyền cho đến nay. Khi nhắc đến Ông Tạ thì không chỉ người dân ở Sài Gòn mà những người dân ở các tỉnh lân cận đều nghĩ đến một ngã ba ở phường 5, quận Tân Bình. Ngày nay ngã ba này là giao điểm của đường Cách mạng Tháng Tám và đường Phạm Văn Hai.
Đang xem: Chợ ông tạ
Vào những năm đầu của thế kỷ trước, nơi đây còn là rừng hoang. Nhận thấy đây là một vùng đất phù hợp, lương y Trần Văn Vỹ đã mua lại một mảnh đất tại đây để mở phòng mạch khám chữa bệnh cho bá tánh. Với kiến thức học được trên núi, ông đã dùng cây thuốc Nam để chữa bệnh, đặc biệt là các bệnh của trẻ con và phụ nữ. Tiếng lành đồn xa, bệnh nhân đến chữa bệnh ngày càng đông. Từ đó, vùng đất này quy tụ thêm nhiều thầy thuốc về lập nghiệp, tạo nên một khu phố khám chữa bệnh và bán thuốc Nam của Sài Gòn xưa.
Lương y Trần Văn Vỹ – hay còn gọi là Ông Tạ – sinh năm 1918 tại Mỹ Tho và mất năm 1983 tại Sài Gòn. Ngoài danh truyền là một lương y giỏi, ông còn được biết đến là một nhà hảo tâm, luôn sẵn lòng cưu mang và giúp đỡ những người nghèo quanh vùng. Lương y Nguyễn Văn Huệ là cháu đời thứ ba của ông Tạ và là người tiếp quản, thừa kế khu khám chữa bệnh này.
Mộ ông Tạ hiện được đặt trong một lăng tẩm cao hơn 5 m trong một con hẻm trên đường Phạm Văn Hai và được con cháu thờ cúng. (Ảnh: thanhnien.vn)
Sau năm 1954, một đợt dân di cư từ miền Bắc vào đã chọn vùng đất này để lập nghiệp, và từ đó hình thành nên một ngôi chợ với tên gọi là chợ Ông Tạ. Ngã ba ông Tạ, chợ Ông Tạ đã trở thành địa danh quen thuộc với người dân Sài Gòn xưa.
Ngày nay thì ngôi chợ đó đã được chuyển đi nơi khác, trên khu đất chợ cũ được xây dựng một ngôi trường khang trang. Còn những người dân sinh sống quanh chợ Ông Tạ xưa vẫn mở những sạp hàng nhỏ buôn bán qua ngày và họ gọi nơi đây là chợ Ông Tạ cũ.
Ký ức về ngã ba Ông Tạ
Bắt đầu từ ngay ngã ba trên đường Thoại Ngọc Hầu, bên phải có tiệm gạo Quang Vinh, nhà 3 tầng lầu, có người con trai cả tên Vinh học trò võ thiếu lâm của võ sư Lý Huỳnh. Tôi có học võ Thiếu Lâm của võ sư Lý Huỳnh được đúng 2 tháng gần bến đò Phú Lâm Chợ Lớn, sau đó bị thầy đuổi vì quá ốm yếu. Kế là tiệm thuốc Bắc người Tầu, bọn trẻ xóm tôi gọi là chú ba Tầu. Tôi hay sang tiệm chú chơi được cho quế ăn thơm phức. Sau đó là tiệm may Thành có người con lớn đi lính sĩ quan tử trận. Kế là tiệm bán giầy, bên cạnh là tiệm vàng Tân Lợi. Tiếp là tiệm chạp phô. Cách một ngõ nhỏ là tiệm vàng không còn nhớ tên, rồi hai tiệm bán tạp hóa kế bên. Tiếp nữa là tiệm vàng ông chồng là y tá chích thuốc dạo. Rồi lại một loạt tiệm tạp hóa sau đó đến tiệm vàng Việt Thịnh nổi tiếng giầu nhất vùng này có một lần bị cướp và một lần bị trộm. Từ bên này đường tôi thấy tên trộm bị vây trên nóc nhà 5 tầng lầu. Rồi đến con đường hẻm cạnh con đường hẻm là nhà thuốc tây Bình Dân.
Từ ngã ba Ông Tạ đi lên. (Ảnh qua saigoneer.com)
Trở lại từ đầu ngay ngã ba bên trái trên đường Thoại Ngọc Hầu. Tiệm vàng ngay góc, đến tiệm bán trái cây, kế là tiệm bán đồng hồ. Cạnh bên là tiệm bán sắt xây cất nhà cửa của bà Đỉnh. Kế là tiệm banh kẹo và rượu Thanh Hương. Nhà tôi Đức Hiền cạnh bên buôn bán đồ sắt và vật liệu xây cất. Ngay bên cạnh là tiệm buôn bán tạp hóa. Kế bên là tiệm vàng Kim Thành thì phải, bà chủ tiệm vẩn còn bám trụ cho đến bây giờ nghe nói giầu bốc lên. Một loạt tiệm tạp hóa và vàng liên tiếp nối đuôi nhau. Rồi đến căn tạp hóa của bố mẹ nhạc sĩ Ngọc Trong và nhà văn Nguyễn Ngọc Ngạn. Sau đó mới đến thầy thuốc Ông Tạ cũng người Tầu, bệnh nhân ở đây đông ngẹt, trước cổng vào có gánh hàng bán ốc luộc. Gần đó vài căn là nhà bố mẹ của ca sĩ Giang Tử.
Nghe nói nhà văn Lê Tất Điều cũng ở ngã ba Ông Tạ, và còn nhà thơ Chu Vương Miện cũng dân Ông Tạ thì phải? Ngay ngã ba trên đường Phạm Hồng Thái.
Tiệm chụp ảnh Á Đông 4 tầng lầu đứng sừng sững ngay ngã ba, đây là căn nhà lầu 4 tầng đầu tiên ở ngã ba này. Thằng bạn con chủ nhà có lần dắt tôi đi coi trong nhà leo hết 4 tầng lầu bá thở. Kế bên là tiệm gạo Tín Lợi, có cô con gái lớn sau này qua Mỹ mở tiệm phở Hiền Vương trong Phúc Lộc Thọ. Bên phải là hai tiệm vàng, bên trái là nhà sách và tiệm bán đồ điện, gần đó cạnh trường Thánh Tâm có tiệm bán và sửa radio Đức Thành, cô con gái lớn nổi tiếng học giỏi đậu hai cái tú tài ưu được học bổng đi Mỹ. Bên này đường đối diện là nhà may Hải Cảng, gần bên là ông y tá chích dạo, cách xa vài căn là tiệm phở bắc.
Xem thêm: Lolem Clothing – Thiết Kế Cửa Hàng Thời Trang Nữ Lọ Lem Boutique
Đối diện tiệm phở là trường Thánh Tâm thỉnh thoảng có đoàn xiếc về biểu diễn thuê mướn miếng đất rộng trong trường. Đối diện là bến xe ngựa, nơi đây là chỗ đóng đô của tôi, bọn trẻ chúng tôi thường hay chơi tạt hình, đánh khăng, đánh cù, thấy lỗ, chơi năm mười. Gia đình chú Tám coi ngựa ở bên trong, được cha xứ nhà thờ chí hòa cử trông coi nghĩa địa ngay đằng sau. Cạnh tiệm gạo Quang Vinh là tiệm bánh Thiên Hương Rồng Vàng, sau đó là một dãy 5 căn bán tạp hóa rồi đến nhà thờ Nam Thái. Ngó qua bên kia là tiệm mộc tồn “Cây Còn”, bạn anh tôi là con chủ tiệm nên người anh ta toàn hôi mùi chó đi đâu cũng bị chó sủa. Có thể nói tôi biết mặt hầu hết các chú nhóc và các tiểu thư xinh đẹp trong khu phố ngã ba Ông Tạ.
Trước năm 1954, khu đất ở Ngã Ba Ông Tạ là xóm Gò Gáo, còn gọi là xóm Cò Giáo, làng Tân Sơn Hoà. Năm 1954 Chính phủ Quốc gia Việt Nam (lúc đó chưa có Cộng hoà) lập tại đây một trại tị nạn cho đồng bào miền Bắc lánh nạn ở tạm, trước khi chuyển đi định cư các nới khác trên miền Nam, trại này tên là Trại Hà Nội. Sau một số rất đông đồng bào tị- nạn được định cư tại chỗ, Trại Hà Nội đổi thành Ấp Hàng Dầu (tên một Phố ở Hà Nội) địa giới nằm trong vòng đường Lê Văn Duyệt nối dài (sau đổi thành đường Phạm Hồng Thái), đường Thoại Ngọc Hầu, rạch Nhiêu Lộc, vòng rào xưởng máy Sở Hoả Xa, và vòng rào trại lính nhẩy dù Nguyễn Trung Hiếu.
Trong ấp có hai xứ đạo là Nam Thái, và An Lạc. Ban đầu phần lớn nhà trong ấp chỉ là nhà lá, người dân làm ăn buôn bán tại chợ Ông Tạ. Chẳng bao lâu gây dựng được nơi đây thành một khu thương mại sầm uất. Một số địa danh trong vùng là “Nhà Dây Thép Gío”, “Ngõ Con Mắt”, Xứ Nghĩa Hoà, Xứ Chí Hoà, “Cổng Bom” ngõ đi vào chùa Khuông Việt, “Cầu Sạn” trên đường Thoại Ngọc Hầu bắc qua rạch “Nhiêu Lộc”. Tận cùng đường Bùi Thị Xuân có “Cầu Xi Măng” bắc qua rạch Nhiêu Lộc cũng là một ngõ vào ấp “Hàng Dầu”. Cũng phải nhắc tới “Ruộng Rau Muống” nơi tôi thường chạy thả diều, nhiều lần ngã xuống bùn trong ruộng.
Dương Công Tử ở bên kia đường vậy thuộc về Xứ Nghĩa Hoà phải không? Cùng bên với Nhà Dây Thép Gió, trên đường Lê Văn Duyệt có tiệm điện Nhật Quang là nhà chọc trời đầu tiên trong vùng (5 hay 6 tầng), có nhà thuốc Tây Kim Tiếng, tiệm bán thuốc lào ba số 8 cạnh tiệm bán áo dài khăn đóng đàn ông cạnh nhà sách Ngọc-Lan.
Tiệm thịt chó “Cây Còn” xéo ngõ vào nhà thờ Nam Thái, và cạnh Viện uốn tóc Hồng Kông. Gần tới Ngã ba có tiệm bán ống nước sắt, cạnh trường Thánh Tâm, có tiệm bán và sửa radio Đức Thành. Trước cổng trường Thánh Tâm là bến xe ngựa, sau là bến xe lam.
Tiệm thuốc Tầu rất lớn cách Ngã Ba một căn. Ông bụng bự đứng bán thuốc đó không phải là Đông Y Sĩ Thủ Tạ (Ông Tạ). Phòng chẩn mạch của ông Thủ Tạ dưới chút nữa gần tới chợ, cách vài căn, khuất vào trong không ngay mặt đường Thoại Ngọc Hầu. Xéo bên kia đường là nhà thuốc Tây Bình Dân.
Hồi ấy chỉ có một tiệm “Cây Còn” bán các món “Giả Cầy”, phần đông những người biết ăn thì làm lấy ở nhà, nên không như bây giờ. Nghe nói suốt cả con đường biết bao nhiêu là tiệm bán món “Khó Nói” (tiếng của Ngài Jắc-Cu-Lơ), món “Nai đồng quê” hay “Nai thềm” là tiếng miền Nam. Tiếng người Ri-cư gọi là các món “Giả Cầy”, vì không có con “Cầy” để làm các món này nên dùng tạm họ nhà Cẩu để làm “Giả”; chứ nếu bắt được con Cầy thật mà làm thì các món ngon gấp mười lần. “Rựa mận” là món nấu với riềng, mẻ, mắm tôm, lá mơ, nó sền sệt, mầu nâu nâu như nhựa cây mận nên gọi thế.
Thành ngữ “Trai Nam Thái, gái An Lạc” có lẽ chỉ mấy mấy cậu dữ dằn hay bênh nhau đánh lại mấy người lạ từ xa đến gây chuyện, và các cô đanh đá sẵn sàng đánh bể mặt mấy tên léng phéng chòng đến các cô. Tôi hồi nhỏ đã chứng kiến cảnh mấy tên du đãng từ Ngã Tư Bẩy Hiền, ngày Tết vào Ngõ Con Mắt giựt tiền của các bàn Bầu Cua của con nít, bị một cô dùng dao răng cưa chặt đá chém cho toé máu.
Xem thêm: Lịch Chiếu Phim Rạp Lotte Tây Sơn, Cgv Mipec Tower
Chợ Ông Tạ ngày nay đã bị phá đi. Kỳ đánh tư sản bao nhiêu công lao, gây dựng, của một số đông người vùng này cần cù làm ăn, dành dụm được trong hơn hai mươi năm trở thành cát bụi….
Theo Saigonxua.org và Fanpage Saigonxua
Bình luận