Tấm Gương Học Ngoại Ngữ Của Bác Hồ Biết Bao Nhiêu Thứ Tiếng, Nhớ Mãi Những Câu Chuyện Kể Về Bác
Trong bản lý lịch dự Đại hội Quốc tế Cộng sản lần thứ 7, Bác đã ghi: biết các thứ tiếng Pháp, Anh, Trung , Ý, Đức, Nga. Trong bản lý lịch in sẵn bằng hai thứ tiếng Anh, Pháp: “Đồng chí biết những thứ tiếng gì?”. Bác đã viết bằng tiếng Nga để trả lời câu hỏi ấy, dưới ký tên bằng chữ Nga (chữ V ngược và uI). Như vậy là rõ: ngay từ năm 1935, ngoài tiếng Hán, Pháp, Anh, Nga được xem là những ngôn ngữ quốc tế thông dụng ra, Bác còn biết cả tiếng Đức và tiếng Ý cũng là hai thứ tiếng quốc tế nữa.
Đang xem: Bác hồ biết bao nhiêu thứ tiếng
Bác học tiếng Đức từ bao giờ?
Năm 1923, trên đường đi công tác, Bác tuy chỉ ghé qua thủ đô Bá Linh trong một thời gian ngắn, Bác vẫn học và học được tiếng Đức. Lúc học, Bác mua báo Đức để tập đọc. Bác nói: “Tiền mua một tờ báo lúc đó trải rộng ra bằng cả tờ báo!”. Chúng ta biết rằng hồi ấy nước Đức đang bị nạn đói nghiêm trọng, lạm phát tồi tệ. Theo Xanh-tơ-ni, một nhà ngoại giao Pháp thì hồi ấy ở Bá Linh, Bác đã học xong phần cơ bản của tiếng Đức. Nhờ biết nhiều thứ tiếng nên Bác học tiếng Đức cũng nhanh và với việc dùng thường xuyên, với phản xạ nhạy bén mà sau này Bác có thể sửa vài chỗ đồng chí phiên dịch không chính xác. Như khi sang thăm nước Cộng hòa dân chủ Đức chẳng hạn, Bác đến nói chuyện với anh chị em học sinh thực tập sinh Việt Nam cùng các thầy cô giáo Đức. Đồng chí giỏi tiếng Đức nhất lớp được cử ra dịch. Bác giới thiệu có đồng chí Bộ trưởng Bộ Giáo dục cũng đến đây, nhưng đồng chí ấy lại dịch thành Bộ trưởng Bộ Văn hóa. Bác đã chữa lại cho.
Còn nhớ có một lần, một nhà điêu khắc nước Cộng hòa dân chủ Đức tỏ ý muốn đắp tượng Bác. Nể lắm Bác mới nhận lời. Trong quá trình làm việc, đồng chí ấy mới biết Bác có thể nói được nhiều thứ tiếng, trong đó có tiếng Đức. Nhà điêu khắc tài giỏi này lúc đó mới thấy mình lãng phí, không điều tra nghiên cứu kỹ tình hình nên đã đưa phiên dịch sang.
Về đọc, Bác cũng thành thạo. Khi đoàn Việt Nam đi dự Đại hội Liên hoan thanh niên thế giới ở Đức về, đang tự học quanh đống lửa thì Bác đến. Một người đưa cho Bác một lá thư dài bằng tiếng Đức. Đây là lá thư của một tù binh Đức trong quân đội Lê dương bị bắt trong Chiến dịch Biên giới năm 1950. Do chính sách khoan hồng nhân đạo của Chính phủ ta nên anh được trao trả về nước. Người tù binh ấy hiểu rõ sự thật, trong thư, anh gửi tặng Bác ảnh hai vợ chồng, anh báo tin là vợ anh có mang, anh xin Bác nhận làm cha đỡ đầu cho đứa trẻ… Bác dịch ngay tức khắc cho mọi người nghe, dịch tới đâu ai nấy đều phá lên cười vui vẻ đến đấy…
Bác Hồ nói chuyện với người dân Liên Xô – Ảnh: bqllang.gov.vn
Như vậy là, tiếng Đức tuy Bác ít sử dụng và không được thành thạo bằng các tiếng Pháp, Anh, Nga, thế nhưng nhiều người – kể cả người Đức – cũng vẫn kinh ngạc về vốn liếng thứ tiếng của Mác – Ăng-ghen này của Bác. V. Xan-bao, Ủy viên thường trực Ban thư ký Ủy ban Đoàn kết với Việt Nam của Cộng hòa dân chủ Đức được gặp Bác. Đồng chí cảm thấy “một điều rất lạ là sau 37 năm – kể từ năm Bác hoạt động bên Đức – Bác vẫn nói tiếng Đức một cách chính xác.
Về tiếng Ý, cũng có mẩu chuyện vui vui. Khi còn hoạt động ở nước ngoài, trên đường đi công tác, Bác ghé qua nước Ý. Đến biên giới, bọn cảnh sát gác biên phòng của bọn phát xít đã giở xem quyển “Tự điển chống cộng quốc tế” dày khoảng 2.000 trang, ghi tên tuổi những người cách mạng các nước từ vần A tới vần Z. Khi không thấy tên mới của Bác trong đó, chúng chào lễ phép: “Mời ông cứ đi!”. Thế là Bác vào được nước Ý, nơi mà phụ nữ “hát rất hay”, “trong như tiếng chuông”. Bác đã đến cửa biển Náp-lơ, đi thăm núi lửa Vê-xu-vô, di tích phố Pom-pê-i, thủ đô Rom và đến dự hội chợ Mi-lăng. Ở đây có một cái tháp cao, lên tháp xem phong cảnh xung quanh phải mua vé. Bác đã chào cụ già gác tháp và hỏi bằng tiếng Ý: “Sao cụ, đời sống thế nào?”. “Ôi, khổ lắm ông ạ! Biết bao giờ sẽ chấm dứt chế độ này!”. Rời Ý, Bác đáp tàu Nhật sang Xiêm.
Về Xiêm (nay là Thái Lan), Bác lấy tên Thầu Chín, hoặc Chín Thầu nghĩa là ông già Trung Quốc. Bác đóng vai một nhà báo Trung Quốc. Theo đồng chí Lê Mạnh Trinh, người xưa kia đã được Bác dạy bảo, thì bấy giờ “tổ chức kiều bào còn mắc bệnh hẹp hòi: Ở đất nước người ta lâu mà tiếng Xiêm, chữ Xiêm cũng không học, vì anh em cho rằng không bao lâu nữa, không đi nước ngoài thì cũng về nước để tuyên truyền, vận động, chứ chẳng ăn đời ở kiếp ở nơi đây. Mặt khác, tình hình có nhiều khó khăn, phong trào trong nước bị khủng bố dữ dội, anh em thấy tiền đồ cách mạng còn đen tối”. Trước tình hình ấy, Bác chủ trương “làm cho quần chúng Xiêm có cảm tình với cách mạng Việt Nam”, “xin phép Chính phủ Xiêm cho lập trường học cho trẻ em Việt kiều, khuyến khích mọi người học tiếng Xiêm”. Thầu Chín cổ động mọi người trong cơ quan hợp tác cùng học chữ Xiêm; số người cùng học được mươi người. Khi đặt chương trình, Thầu Chín đề ra trong thời gian đầu, mỗi ngày học 10 chữ, về sau tăng dần lên. Mọi người chê ít đòi học nhiều hơn.
Xem thêm: 11 Mẫu Thiết Kế Hàng Rào Biệt Thự Đẹp Và Ấn Tượng Nhất Năm 2020
Thầu Chín chủ trương học 10 chữ thôi. Mọi người cho rằng nhất định mình học được. Chưa đầy 3 tháng, Thầu Chín đã xem được báo chữ Xiêm, còn những người khác thì chỉ hăng hái, vồ vập lúc đầu, về sau dần dần “bữa đực bữa cái”. Kết quả, “chữ thầy lại theo thầy!”.
Lớp học tiếng Xiêm kể trên là lớp học ngoài giờ làm việc, “lớp không chuyên”, thì sức học như Bác đề ra là hợp lý, bảo đảm thành công mà trí nhớ không bị suy yếu vì học quá nhiều, quá khó trong một lúc, nhất là vào thời gian đầu. Sở dĩ Bác học chữ, tiếng Xiêm được nhanh và tốt như vậy là nhờ mục đích cao đẹp tạo nên sự say mê, hào hứng, thái độ nghiêm túc kiên trì, kinh nghiệm già dặn trong việc học tiếng nước ngoài, cộng với sự hiểu biết sâu sắc về ngôn ngữ của Bác.
Chính nhờ nhiều yếu tố học tập đó mà trong quá trình học tập, rèn luyện, Bác Hồ kính yêu của chúng ta cũng đã nắm được tiếng Tây Ban Nha. Do thông thạo tiếng Pháp, tiếng Anh, Bác học tiếng Tây Ban Nha chẳng khó khăn cho lắm. Hơn nữa, con người với “đôi bàn chân đã đi khắp thế giới” ấy, từng đặt chân lên nhiều nơi ở vùng châu Mỹ La-tinh như Pa-na-ma, U-ru-goay… là những nước nói tiếng Tây Ban Nha, lại còn đến cả Tây Ban Nha nữa, thì chắc rằng cái vốn thứ tiếng quan trọng đứng hàng thứ ba về số người nói (sau tiếng Hán và tiếng Anh) này của Bác cũng không phải là quá ít ỏi. Trước khi trúng cử Tổng thống nước Cộng hòa Chi-lê, ông Xăn-va-đo A-gien-đê được gặp người tượng trưng cho cả dân tộc Việt Nam: Chủ tịch Hồ Chí Minh. Vị chính khách được gặp Bác này bày tỏ niềm kính phục vô hạn về đức độ, tài năng của Bác. Riêng tiếng nước ngoài, xin trích ra đây một đoạn băng ghi âm cuộc nói chuyện giữa Tổng thống và nhà báo Pháp Rê-gi Đơ-bray:
Đơ-bray: Đồng chí Hồ Chí Minh rất giản dị trong cách cư xử.
Chẳng những Bác hiểu rõ tiếng Hán, Pháp, Anh, Nga mà còn biết cả tiếng nói của các dân tộc nữa. Nhằm thực hiện cho lý tưởng cao đẹp của mình, Bác chẳng nề hà, ngần ngại điều gì. Một mặt, Bác học tiếng Hán, Pháp, Anh, Nga… là những thứ tiếng nước ngoài có ý nghĩa “thế giới”, “quốc tế” của nó, mặt khác cần thiết, Bác cũng học cả một vài thứ tiếng ít được dùng trên thế giới như tiếng Xiêm, Tiệp và những thứ tiếng của các dân tộc ít người sống trên lãnh thổ Việt Nam, chỉ lưu hành trên vài vùng nhỏ hẹp mà thôi. Ở Viện Bảo tàng cách mạng chúng ta còn giữ được bút tích Bác học tiếng Tày hồi ở Việt Bắc. Mới về Pác-Bó, chẳng bao lâu, Bác đã nói được tiếng Nùng ở “quê hương thứ hai” của Bác (người Pác-Bó nói tiếng Nùng). Chẳng những thế, Bác còn đặt một bài hát bằng tiếng Nùng rồi dạy dần cho các đồng chí ở chung quanh. Đó là “Bài hát thiếu niên Cứu quốc hội” theo một điệu dân ca Nùng, một số câu dịch ra tiếng Kinh đại ý như sau:
Thiếu niên ta ở trong Cứu quốc hộiPhải học để cứu nước nhàTheo người lớn đánh Tây đuổi NhậtTa tự cứu lấy ta…
Bác đi hầu hết các tỉnh miền núi ở phía Bắc. Bác lên vùng cao cũng như xuống vùng thấp, quen biết rất nhiều địa phương. Nhiều khi vào một bản, nhân dân quây quần lại, khi thì Bác nói tiếng Kinh, lúc lại nói tiếng Tày, Nùng… tiếng quê hương của các dân tộc ít người. Bác thường khuyên cán bộ miền xuôi lên công tác miền ngược cần phải học tiếng địa phương, nếu không như vậy thì “nửa câm nửa điếc”, “khó gần gũi quần chúng”. Bác nói: “Người Kinh lên miền núi công tác phải học cho được tiếng dân tộc. Không học tiếng dân tộc, bà con bảo đau đầu lại cho thuốc đau bụng, thế là bệnh chẳng khỏi mà có khi gây nguy hiểm chết người nữa”, “Người dân tộc này phải học tiếng nói của người dân tộc khác để hiểu biết nhau hơn và sau này nếu đi công tác ở vùng không phải dân tộc mình, cũng làm được việc tốt hơn”.
Xem thêm: Danh Sách Nhà Hàng Tiệc Cưới Queen Plaza Quan 5, Tp Hcm, Queen Plaza
Biết bao nhiêu đồng chí nhờ vâng theo lời Bác mà đạt được thắng lợi trong công tác, vừa giỏi chính trị chuyên môn lại vừa giỏi tiếng dân tộc (hoặc tiếng Kinh), tăng cường đoàn kết, giúp đỡ nhau, cùng dắt nhau vươn lên, vươn mãi. Và chính Bác cũng là hiện thân của đoàn kết, nguồn gốc của mọi thắng lợi – đoàn kết dân tộc, đoàn kết trong nội bộ từng dân tộc, giữa các dân tộc với nhau, giữa các dân tộc ít người với dân tộc nhiều người, đoàn kết giữa nhân dân ta với nhân dân thế giới.
(Lược kể theo Lê Khánh Sơn, Bác Hồ với tiếng nước ngoài, NXB Tổng hợp Sông Bé, 1990)
Bình luận